دندان های شیر ی کودکان، اگر نه بیشتر از دندان دایمی در بزرگسالان، دست کم به همان اندازه اهمیت دارند. این دندان ها از حدود 5 تا 14 ماهگی در دهان نوزاد شروع به ظاهر شدن می کنند و تا حدودا 12 سالگی که آخرین دندان های شیر ی می افتند، در دهان حضور دارند. طی این مدت طولانی، این دندان ها علاوه بر اینکه همان وظایف دندان های دایمی را بر عهده دارند، وظایف بسیار مهم و حیاتی دیگر نیز دارند که در اینجا به آنها و به مشکلاتی که در اثر نبودن آنها ایجاد می شود اشاره می کنیم:
1) گاز زدن، جویدن و غذا خوردن
تا سن 6 سالگی تنها دندان هایی که در دهان کودک وجود دارند دندان های شیری هستند، بعد از آن به آهستگی این دندان ها با دندان های دایمی جایگزین می شود. می دانیم که داشتن تغذیه مناسب در این سنین برا ی رشد و تکامل کودک حیاتی است، اما دندان های شیری پوسیده و درد دندان، غذا خوردن را برای کودک دشوار می کند و مشکلات تغذیه ا ی به همراه می آورد که روی رشد کودک اثر منفی می گذارد. از طرف دیگر از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری و بی دندانی کودک، عملکرد جویدن را تحت تاثیر قرار می دهد و بلع غذاهای جویده نشده می تواند باعث ایجاد مشکلات گوارشی شود .
2) صحبت کردن
بیان یک سری از صداها نیاز به تماس زبان، لب و گونه با دندان ها دارد. حضور و موقعیت صحیح دندان های شیری برا ی تلفظ صحیح حروف هنگام صحبت کردن لازم است. به عنوان مثال “نوک زبانی حرف زدن” کودک از جمله مشکلاتی است که ممکن است در صورتی که دندان های شیری در سنین بسیار کم پوسیده شوند یا از بین بروند ایجاد شود.
3) خندیدن و ظاهر زیبا
اگر می خواهید خاطرات کودکی فرزند خود را با تهیه عکس هایی زیبا برای خودتان و او ثبت کنید بهتر است وقتی می خندد دندان هایی سالم و سفید نمایان شوند نه دندان های پوسیده و سیاه رنگ. برای این منظور باید مراقبت از دندان های شیری او را جدی بگیرید. دندان های شیری، مخصوصا دندان های شیری جلویی دهان، در صورت عدم توجه و رسیدگی، می تواند بسیار زود و حتی در یک سالگی شروع به پوسیده شدن کنند و در مدت کوتاهی تمام ساختار دندان از بین برود.
4) رشد و تکامل نرمال استخوان ها و عضلات صورت
دندان ها تکیه گاهی برای عضلات و استخوان های در حال تکامل صورت کودک هستند و در شکل گیری نهایی این ساختارها موثرند. از دست رفتن زودرس دندان ها در کودکان باعث می شود استخوان ها و عضلات، پشتیبان خود را از دست بدهند و به مرور زمان شکل آنها تغییر کند.
5) ارتباط نزدیک و اثرگذاری روی دندان دایمی
دندان های دایمی قبل از رویش و در استخوان، در ارتباط بسیار نزدیکی با ریشه دندان های شیری قرار دارند. دندان شیر ی پوسیده در صورت ترمیم نشدن و رها شدن عاقبت دچار عفونت و آبسه می شود، عفونت ایجاد شده می تواند از اطراف ریشه دندان شیر ی به دندان دایمی زیرین سرایت کند و باعث آسیب آن شود. این آسیب ها شامل ایجاد لکه های زرد رنگ روی تاج دندان دایمی ، نرم شدن و پوسیدگی مینای دندان دایمی و در موارد شدید حتی عدم تکامل دندان دایمی می باشد.
6) حفظ فضای لازم برای دندان های د ایمی و هدایت آنها به محل خود
دندان های شیری یک عملکرد بسیار مهم دارند و آن نگه داشتن جای کافی برای رویش دندان دایمی است. اگر یک دندان شیری زودتر از موقع از دست برود فضای مورد نیاز برای رویش دندان دایمی، توسط حرکت دندان های اطراف به داخل این فضا اشغال می شود، در نتیجه دندان دایمی نمی تواند در محل اصلی خود رویش یابد و به شکل نا مرتب می روید و یا اصلا نمی تواند دربیاید و در فک قفل می شود. به همین دلیل است که اگر ناچار به کشیدن دندان شیری در سنین کم باشیم گذاشتن فضا نگهدار توسط دندانپزشک کودکان توصیه می شود. حضور دندان های شیری همچنین موجب هدایت و رویش دندان ها ی دایمی در مسیر درست و با جهت گیری صحیح می شود. در صورت نبودن دندان ها ی شیر ی در زمان مورد نیاز در جای خود، دندان ها ی دایمی ممکن است مسیر خود را گم کنند و در جای نامناسب رویش یابند.
7) رشد و تکامل شناختی و یادگیری کودک
پوسیدگی دندان های شیری و دندان درد های مکرر و مداوم علاوه بر اینکه تغذیه و خواب کودک را مختل می کند، تمرکز او را در مدرسه و ضمن پروسه یادگیری بر هم می زند. این نتایج می تواند مانعی سر راه تکامل شناختی و کسب مهارت های کودک باشد.
8) روابط اجتماعی، عزت نفس و اعتماد به نفس
کودکی که دندان های سیاه و پوسیده دارد یا تعدادی از دندان های خود را از دست داده است در برخورد با همسالان در مدرسه و محیط های اجتماعی دچار مشکل می شود .او ممکن است توسط بقیه کودکان دست انداخته شود یا اینکه دایما ظاهر خود را با کودکان دیگر مقایسه کند. بنابراین داشتن دندان های شیر ی سالم و زیبا روی روابط اجتماعی کودک ، اعتماد به نفس و عزت نفس او تاثیر میگذارد.
9) خطرات جدی
پوسیدگی درمان نشده و عدم توجه به دندان شیری عفونی می تواند در مواردی موجب گسترش عفونت به بقیه قسمت های بدن و حتی مغز شود و وضعیت اورژانسی و خطرناکی برای کودک ایجاد کند.
